Okul öncesi dönemlerde kazandırılan öz bakım alışkanlıkları; çocuğumuzun fiziksel, zihinsel, duygusal gelişimini ve sosyal davranışlarının doğrudan etkilenmesini sağlar.
Bu alışkanlıklar; doğumdan itibaren ilk temelleri atılmaya başlayan; yemek yeme, giyinme, soyunma, temizlik, tuvalet vb. özelliklerle karşımıza çıkar. Erken yaşlarda oluşmaya başlanan bir özellik olduğu için öz bakımla ilgili alışkanlıkları kazandırmada özellikle ebeveynlere önemli görevler düşmektedir. Çünkü çocuk dünyaya gözlerini açtığı ilk anlardan itibaren bir özdeşim kurma ihtiyacı arar bu aşamada da en yakınında olan ebeveynler, kardeşler ya da diğer bakım veren yakınları model alır. Bu yüzden ebeveynlerin tutum, davranışları çok önem arz eder.
Öz bakım becerilerinden biri olan; yemek yeme alışkanlığın oluşmasında etkili olan tutumlar alışkanlık kazandırdığı gibi çok erken yaşta oluşur ve zamanla gelişir. Özellikle çocuklarımızın 0-6 yaş arası dönemde kazandığı yemek yeme alışkanlığı, hayatının daha sonraki evrelerini de etkileyeceği için, yaşanılan olumsuzluklar ileride ortaya çıkabilecek beslenme sorunlarının temelini oluşturacaktır. Çünkü temel bir gereksinim olan beslenme çocuğun fiziksel, zihinsel, duygusal gelişmesini ve sosyal davranışlarını
doğrudan etkilemektedir.
Çocukların bir diğer gereksinimi olan giyinme, beceri isteyen bir takım davranış olduğu için, çocuğumuz belirli olgunluğa erişmeden giyinme ya da soyunma ile ilgili davranışlarının yapılmasını beklememeliyiz. Çocuklarımıza bir davranış kazandırmaya çalışırken sabırlı olmalıyız ve onları özgür bırakmalıyız.
Yapamayacaklarını bildiğimiz sorumluluklar vermemeliyiz, çünkü yapamadıklarında hem hayal kırıklığına uğrarız hem de onların kendilerini yetersizmiş gibi hissetmelerini sağlayabiliriz. Becerilerinin gelişmesi için öncelikle onlar için kolaylıkla yapabileceği şeylerden başlamalıyız.
Ebeveynler tuvalet eğitimini de büyük bir hassasiyet ile vermelidir. Çünkü eğitim verilirken sergilenen tutum bu becerilerin kalıcılığının sağlanmasında önemli bir boyut niteliğindedir. Alışkanlıkların kazanılmasını ve kalıcı olmasını sağlamak için, iyi bir gözlem yapmak ve gerekli yönlendirmeler de bulunmak önemlidir. Çocuğa merak ettiği her şeyi göz teması kurarak açıklama yapmak, ona önem verdiğimizi, onun da bir birey olduğunun farkında olduğumuzu hissettirmek oldukça önemlidir.
Çocuklarımıza temizlik ve düzen alışkanlığı kazandırmamızda, onlarla kurduğumuz iletişim şeklimiz nihai önem taşır. Kurulan iletişim şekli iyi ve sağlıklı olursa kazandırılması amaçlanan beceriler kolaylıkla kazandırılabilinir.
Çocukluk yıllarında yaşanan olumsuzluklar, dikkatsizlik sonucu kazanılmış beceriler bir sonraki yaşam dönemlerinde de büyük sağlık sorunlarını oluşturabilir çünkü bebeklik döneminden itibaren kazanılan davranışlar bir sonraki dönemlerin zemini şeklindedir.
Öz bakım becerileri çocuklarımızın gelecek hayatındaki ailesel, çevresel , kişisel bütün özelliklerini etkiler. Bu yüzden ebeveynlerin öz bakım konusunda dikkatli olması gerekir. Çocuklarımızın okul öncesi eğitim kurumuna gitmeleri ve sistemli eğitimlerden yararlanmaları, onların gelişimi ve öz bakım süreçleri için önemli bir imkan sağlar.
Çocuklarımıza beceri kazandırırken onları cesaretlendirmeli ve ayrı bir birey olduklarının farkına vardırtmalıyız. Çocuklar 4 yaşından itibaren yeme, içme, giyinme vb. becerilerini kendileri karşılayabilirler, çocuklarımızın kendi başına yeme, giyinme ve tuvaletini yapma gibi öz bakım isteklerine yardımcı olmalı ve çabaları desteklenmelidir. Bu konularda ebeveynlerin tutumları önemlidir, gerekli yerlerde kendilerini çekmeleri gereklidir. Bu beceriler çocuklarımızın ayrı bir birey olduklarını hissettirir.
Becerilerin yapılanması sürecinde ebeveynlerin çocuklara kolaylıklar sağlanması onlara kendilerini iyi hissettirir ve özgüvenlerini geliştirmelerine destek olur.
