İnsanlar zaman zaman durumu kurtarmak için yada karşıdakini üzmemek ve kırmamak adına yalan söylerler. Ancak bir çocuğun yalan söylemesi ile yetişkinin yalana başvurması arasında fark vardır. Çocukların belli yaş dönemlerinde yalan söylemeleri çok doğaldır ve her yaş dönemi için yalan söylemek farklı bir anlam taşır.

0-6 yaş aralığında çocukların soyut kavrama becerileri gelişmemiş olur ve hayal ile gerçeği ayırt etmekte zorlanırlar. Bu sebepten dolayı yalan kavramını tam olarak kavrayamazlar.

Okul öncesi dönemindeki çocukların yalan söylemelerinin altında gerçekleşmesini umdukları istekleri ve arzuları yatar. Bazende yalanları ailelerini memnun etmek, onaylanmak ve takdir edilmek için söylerler.

3-6 yaş döneminde çocukların hayal güçleri inanılmaz artış gösterir ve yaşadıklarını abartarak anlatabilirler. Yatağının altında bir canavar olduğunu yada oyuncaklarının konuştuğunu söyleyebilirler.

Çocukların soyut kavramları anlamaları 6 yaşın sonundan itibaren başlar. Ve okul çağı dönemiyle birlikte çocuklar yalanın kabul olmayan bir durum olduğunu bilirler. Peki 7 yaştan itibaren söylenenler yalanlar ne için söyleniyor buralara biraz bakabiliriz.

Öncelikle çocuklar, ebeveynlerinin tutumlarından çok etkilenirler. Eğer çocuğun ailesi yalan söylüyorsa o çocuğun da yalan söyleme ihtimali çok yüksektir diyebiliriz. Bizler farkında olsak da olmasak da onlar bizi izler ve model alırlar. Telefonda bir akraba anneyi arayıp eve gelmek istediğini söylüyor ve anne hasta olmadığı halde çok hastayım gelmeyin diyorsa çocuk bu davranışı gözlemliyor ve eğer annem bunu söyleyebiliyorsa demek ki bu kabul edilebilir bir davranış deyip bunu modelleyebiliyor. Dolayısıyla ebeveynlerin tutumu çok önemlidir diyebiliriz.

Bir başka ebeveyn etkeni ise anne babanın çok fazla otoriter ve baskıcı olmasıdır. Çocuk anne babanın tepkisinden korktuğu ve ceza almaktan kaçındığı için kendisini farklı gösteriyor olabilir.

Çocukların yalan söylemelerinin bir diğer etkeni ise onay arama ihtiyacıdır. Ebeveynin çocuktan beklentisi yüksek olduğu durumda çocuklar aileleri tarafından takdir edilmek için yalan söylerler. Çocuğun kendini ailesine daha iyi gösterme çabası ve takdir edilme isteği onu yalana itebilir.

Bir diğer etken ise yoksunluk durumudur. Sevilme, fark edilme ve görülme ihtiyacı olan çocuklar birilerinin ona saldırdığını, kardeşi olmamasına rağmen kardeşinin olduğunu yada babasıyla hiç maça gitmediği halde sürekli gittiklerini söyleyebilir. Elde etmek istedikleri şeyleri kendi hayal dünyalarında yaşayıp sanki olmuşçasına anlatabilirler.

Stresli yaşam olayları da çocuğun yalan söylemesini tetikleyebiliyor. Olumsuz kardeş ilişkileri, okulda karşılaştığı zorbalık, bir kayıp yada anne babanın boşanın boşanma durumu varsa bu durumlarda da çocuklarda yalan söyleme davranışıyla karşılaşabiliriz.

Bu durumlarda ebeveynler nasıl davranmalı?

Ebeveynlerin bu durumda çocuklarını “yalancısın” diyerek etiketlemeleri, ceza vermeleri, kıyaslama yapmaları ve rencide etmeleri çocuğun yalan söyleme davranışını pekiştirebilir.

Öncelikle ebeveyn olarak, bu davranışın altında yatan sebeplere bakıp keşfedebilmek çok önemli. Yani evden bir modellememi var yoksa yoksunluk durumu mu söz konusu buralara bakılmalıdır.

Bunun yanında çocuğun yalan söylediğini anladığımız anda duygularını dile getirmek ona geri verebilmek çok yararlı olacaktır.

Örneğin kardeşi olmadığı halde kardeşi olduğunu söyleyen bir çocuğa; bir kardeşin olmasını ister miydin? Bir kardeşinin olması senin için çok önemli, diyebilmek onun isteklerini gördüğünüzü ve fark ettiğinizi yansıtabilirsiniz.

Ebeveynin “Çocuğumun neye ihtiyacı var?” diyerek sürece bakabilmesi, kendi davranışlarını gözden geçirmesi ve bunları fark etmesi çok kıymetlidir.

Çocuğunuza hata yapsa da yapmasa da ona güveneceğinizi ve sevginizin azalmayacağını bilmesi ona çok iyi gelecektir!