Rota virüsü, bağırsak enfeksiyonuna ve ishale neden olan ve çok yüksek bulaşıcılık oranına sahip bir virüstür. Rota virüsü özellikle 2 yaş altındaki çocuklarda bağırsak iltihabına yol açar. Tüm dünyada 5 yaş altındaki çocuklar en az bir kez hastalığa yakalanmaktadır.
Dünya genelinde görülen bu virüs bebeklerde ve çocuklarda ishal başlangıcının ilk sırada gelen nedenidir.
İshal sebebiyle hastaneye yatırılan çocuklar arasında rota virüsü enfeksiyonu yaygınlığı dünya çapında benzer oranlarda olsa da (~% 30-50), rota virüsü enfeksiyonu ölümle sonuçlanan vakaların %90’ından fazlası düşük gelirli ülkelerde görülür.
Hastalık şiddetli ateş, ishal ve kusma ile kendini gösterir. Hastalığın bulaşma yolu oral – fekal (ağız – dışkı) yoludur. Hastalık özellikle kış ve ilkbaharda salgınlar yapar. Ancak diğer mevsimlerde de görülebilir.
Hastalığın kuluçka süresi 2 gün, iyileşme süresi ise yaklaşık 1 haftadır. Bol sulu ishal gelişir. Virüs dışkıda hastalık başlamadan birkaç gün önce ve hastalık geçtikten bir kaç gün sonra bulunabilir. Karın krampları nedeni ile bebekler çok huzursuzdur. Kusma ve ishale bağlı hızla sıvı eksikliği gelişir. Sıvı eksikliği olan bebeklerde gözlerde çökme, aşırı huzursuzluk, göz yaşının azalması, az idrara çıkma, derinin pörsümesi, bıngıldağın çökmesi, bitkinlik ve hızlı nefes alıp verme gözlenir. Hastalığın ciddiyetini sıvı kaybı belirler. Hastalık 3-9 gün arasında sürer.
Rota virüs dışkıdan yapılan bir tetkikle teşhis edilir. Hastalığın tipik klinik bulgularına göre hekimler tanı koyabilir.
Rota virüs ishalinde dışkıda kan bulunmaz. Dışkı analizinde rota virüs antijeninin pozitif olması kesin tanı koydurucudur.
Rota virüs ishali salgınlar yaptığında hasta çocuklar ile sağlamlar temas etmemeli, hasta çocuklar kreşe gönderilmemeli, eller sık sık yıkanmalıdır. Kreşteki oyuncaklar sık sık temizlenmelidir. Bebeğin altı değiştirildikten sonra eller hemen yıkanmalıdır.
Hastalığın belirli bir ilacı yoktur. Hastalıktan korunmak için aşı geliştirilmiştir. Rota virüs ishali geçirenler tekrar hastalığa yakalanabilir.
Hemen bütün viral hastalıklarda olduğu üzere düzenli olarak elleri yıkamak gibi iyi hijyen alışkanlıkları rota virüsüne karşı alınabilecek iyi bir önemlidir. Ancak rota virüsü enfeksiyonunu önlemenin en etkili yolu rota virüsü aşısıdır.
Rota aşısı yüzde yüz etkili olmasa bile yapılan araştırmalara göre ulusal aşı programlarında düzenli olarak bu aşıyı kullanan ülkelerde rota virüsünden kaynaklı komplikasyonlardan dolayı hastaneye yatırılma oranlarını %49 – 92 arasında azalmış, dahası genel ishalden dolayı hastaneye yatma oranlarında da %17 – 55 oranında bir azalma ölçülmüştür. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rota virüsü aşılarının ulusal aşı programlarına mutlaka eklenmesi gerektiğini önermiştir.
Aşı bebeklik döneminde 2. aydan itibaren ağızdan uygulanır. Aşılamanın 6. aydan önce yapılması gereklidir. Ülkemizde 2 ve 3 doz uygulanabilen 2 tip rota virüs aşısı bulunmaktadır. Aşı diğer aşılarla birlikte uygulanabilir. Bebek aşıdan sonra kusarsa aşının tekrarına gerek yoktur.
