En sevdiğiniz mevsim hangisi? Benim favorim yaz mevsimi. Bazılarımız kışı daha çok sever. Buna birçok neden sıralayabiliriz. Örneğin; yağmur altında ıslanmayı, kar yağdığında yakar top oynamayı, kardan adam veya kardan kadın yapmayı özellikle de bir elimizde kahve bir elimizde kitap ve bir de battaniyemizle o bembeyaz manzarayı seyretmeye bayılırız. Yani bayılırdık bir zamanlar değil mi? Pandemiden sonra maalesef bu kez sadece manzara izlemekle yetindik bir çoğumuz. Yazı da kışı da doğru düzgün yaşayamadık şöyle doyasıya. Pandeminin üzerine bir de depresyon da eklenir genelde bu mevsimde. Hıh! İşte şimdi tamam bunalıma girebiliriz. Aman şaka yaptım, sakın evde denemeyin. Kısacası biz psikologlar “Mevsimsel Depresyon veya Kış Depresyonu” diyoruz. Bu zorlu dönemde kış depresyonuna yakalanmamak için sadece birkaç öneride bulunmak istiyorum. İlk olarak mevsimsel depresyonu tanımlarsak; Kış Depresyonu dediğimiz Mevsimsel Affektif Bozukluk ya da Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu olarak da bilinen bu depresyon biçimi, genellikle her yıl aynı dönemde ortaya çıkar. Sonbaharda güneşli ve sıcak havaların bitmesiyle birlikte depresif duygularda bir artış olur. Güneşsiz, yağmurlu yani kasvetli havalar sebebiyle insan psikolojisi olumsuz etkilenebiliyor. Bu mevsimsel döngü sebebiyle vücut ritmimizde de birtakım değişiklikler meydana gelebiliyor. Bütün bunlar birçok kişide keyifsizlik, uyku isteği, enerjide azalma ya da iştahta bir artış şeklinde kendini gösterir.
Yaz aylarındaki hareket, enerji, sorunlara yaklaşım şekli, sorun çözme yöntemleri, olayları değerlendirme biçimi, kişisel tolerans gibi durumlarda kişilerin eğilimi ve değerlendirme biçimler genellikle daha pozitiftir. Fakat sonbahar ve kış geldiğinde kişiler iç daralması, yorgunluk, sebebi bilinmeyen mutsuzluk halinden şikâyet ederler. Mevsimsel depresyonun daha az rastlanan biçimi ise Yaz Depresyonu’dur. Bu depresyon biçiminde ise sıkıntı kış depresyonunun aksine, bahar sonu yaz başı gibi başlarken, sonbaharda biter.
Peki Kış Depresyonunun Sebepleri Nelerdir?
Nedeni ve nasıl olduğu henüz net olarak bilinmemekle birlikte, sonbahar ve kış aylarında günışığının, azalması sonucu bu rahatsızlığın tetiklendiği düşünülmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda, mevsimsel depresyonun oluşumunda seratonin ve melatonin adlı iki hormonun mevsime bağlı olarak düzeylerinde meydana gelen değişikliklerin etkili olduğu düşünülmektedir. Kış aylarında güneş ışınlarından fazla yararlanamayız. Bu da haliyle melatonin düzeyinde artışa ve seratonin düzeyinde azalmaya sebep olur. Melatonin hormonu insanda fiziksel hareketlerini yavaşlatmaya, miskinliğe yol açar. Sakinleştirici özelliği vardır. Uykuyla alakalı bir hormondur. Özellikle kış aylarında melatonin hormonunun üretimindeki artışla birlikte depresif belirtilerde daha sık görülür. Bununla birlikte seratonin hormonu insanın ruh halini keyfini ve mutluluğunu etkileyen bir hormondur. Vücutta güneş ışığıyla seratonin üretimi artar. Kışın seratoninde de azalma yaşanır. Her yaş ve her cinsiyette ortaya çıkabilir.
- Umutsuzluk, ağlama krizleri
- Hayattan zevk almama (önceleri zevk alınan şeylerden alamama)
- Anksiyete (kaygı)
- Enerji Kaybı, yorgunluk, halsizlik
- Sosyal hayattan geri çekilme
- Aşırı uyku (normal depresyonda genel olarak uyku azalır
- İştah ve yeme değişiklikleri, özellikle karbonhidratlı gıdalar aşırı istek ve aşırı yemeye bağlı kilo alma (normal depresyonda iştah azalır kilo kaybı olur)
- Konsantrasyon güçlüğü, akademik ve iş hayatında performans düşüklüğü yaşanabilir.
Gün ışığından daha fazla yararlanmaya çalışmak., güneş olmasa bile sabahları en az yarım saat dışarıda yürüyüş yapmak, sabahları erken uyanmak önemli derecede enerjinizi yükselten faktörlerdir. Ayrıca diğer yapılabilecekler uyku düzenini korumak, karbonhidratlı ve şeker alımını kontrol altında tutmak yani sağlıklı beslenmek, sevdiğimiz kendimizi yanında rahat ve huzurlu hissettiğimiz yakınlarımızla vakit geçirmektir. Sonuç olarak, depresyon tüm diğer alt tipleri ile modern çağın en önemli rahatsızlıkların içerisinde yer almaktadır. Eğer herhangi bir şekilde depresyon belirtileri gösterdiğinizi düşünüyorsanız kendi kendinize tanı koymadan bir psikolog veya psikiyatristten yardım almanızı mutlaka öneriyorum.
