Bedenin belki de en hor kullanılan kısmı olan ayaklarda ortaya çıkan rahatsızlıklar zaman içerisinde ilerliyor. Hareketsizlik başta olmak üzere hatalı ayakkabı seçimi ve genetik faktörler gibi nedenlerin sebep olduğu bu sorunların tedavisinde fizik tedavi ve rehabilitasyon yaklaşımları devreye giriyor.
Vücudun tüm yükünü taşıyan ayaklarda ortaya çıkan rahatsızlıklar, hayat kalitesini bir hayli düşürüyor. Spor yaralanmalarından, yanlış ayakkabı seçimine hatta egzersiz eksikliğine kadar bir çok nedenle ortaya çıkan ayak ve ayak bileği rahatsızlıkları bir çok farklı şekillerde tedavi edilebiliyor. Peki günümüzde en sık karşılaştığımız ayak ve ayak bileği problemleri nelerdir ve bunlarla nasıl başa çıkabiliriz?
Topuk Dikeni
Plantar Fasciitis yani halk arasında Topuk Dikeni ayak problemlerinde en sık karşılaştığımız şikayet. En sık kötü ayakkabı kullanımı, fazla kilo, uzun süre ayakta kalma, hareketten uzak yaşam ayak tabanında dejenerasyon oluşturuyor. Hastalar kliniğe genellikle ayak tabanında gerginlik, topukta batma hissi, ayakta uzun süre duramama gibi şikayetlerle başvuruyor. Kronik iltihabi reaksiyon ise yıllar içerisinde oluşuyor. Kalın bağ dokusundaki kemikleşmeyle belirti veren bu rahatsızlığın giderilmesi için bölgenin uyarımı ve kanlanmasını sağlamak önemli. Ayak tabanını geren egzersizler, soğuk uygulamalar, ultrason ve ESWT ile şok dalga uygulaması topuk dikeninde uyguladığımız tedavi seçeneklerinden bazıları erken dönemde uygulanan bu tedavilerle hastaların büyük çoğunluğunda iyileşme sağlanırken bunlarla sonuç alınamıyorsa son seçenek olarak cerrahi düşünülebilir.
Topuk Dikeni Rahatsızlığında Evde Hangi Egzersizleri Uygulayabiliriz?
- 2 kez 30 saniye boyunca plantar fasyayı germe
- 3 kez 30 saniye boyunca parmak ucunda yükselme
- Her iki ayakla 10 tekrarlı parmak ucunda yükselip inme
- 10 tekrarlı tenis topunu parmaklarla tutmaya çalışma
- Tırtıklı küçük bir top kullanarak 60 saniye boyunca ayak tabanına hafif bir masaj uygulama
Aşil Tendonu Rahatsızlıkları
Bu tendon vücudumuzdaki benzerlerinden biraz daha farklı yapıda. Üzerinde kılıf yani besleyici bir yapı olmadığı için 40’lı 50’li yaşlardan sonra aşil tendonunda erime, dejenerasyon olabiliyor. Fazla kilolu olan, tekrarlayan aktiviteler yapan sporcularda, sık yaralanan hastalarda bu sorunla karşılaşabiliyoruz. Bu hastalık en sık tendon etrafında ve yapışma yerlerinde ağrıyla ortaya çıkıyor. Örneğin: Kişi topuğunda, topuğunun üst kısmında ve aşil tendonunda yani ayak arkasında ağrı şikayeti duyuyor. Sabahları şiddetli olan ama ilerleyen saatlerde tolere edilebilen ağrılar, kronik iltihaplanmanın en önemli göstergesi oluyor. Bu tür hastalarda eksantrik germe egzersizleri uyguluyoruz.
Eğer aşil tendon rahatsızlığınız varsa sizde evde bu egzersizleri uygulayabilirsiniz:
- Parmakları kendine doğru çekme ve itme
- Otururken parmak ucunda yükselme
- Parmak ucunda yükselip bırakma
- Step tahtası ya da benzeri bir şeyden yardım alarak ayak tabanını iyi ve aşil tendonunu iyice germe
- Bir havlu yardımıyla ayakları iyice kendine doğru çekme
Hallux Valgus (Baş Parmak Deformitesi)
Ayakta en sık görülen rahatsızlıklardan biri de başparmak deformiteleri. İki şekilde ortaya çıkan bu sorun kadınlarda erkeklere oranlara 10 kat daha fazla görülüyor. Çocukluk çağında daha çok 12-13 yaşlarında parmaklarda bükülme şeklinde kendini gösterebilir. Bu hastalar büyüme çağında olduğu için koruyucu egzersizler verilir büyüme çağını tamamlayınca eğer deformite gelişimi önlememişse müdahale edilir.
Diğer grubu ise yıllarca dar, kötü ayakkabı kullanımına, uzun saatler boyu ayakta kalmanın eşlik ettiği hastalar oluşturuyor. Bu hastalığın ortaya çıkışında genetik yatkınlık büyük önem taşıyor. Ailesinde Hallux Valgus olan kişilerin yaklaşık %30-40’ında bu sorun görülebiliyor. Hallux Valgus’u olan hastalara parmak arası makaralar ve ağrıyı kesmeye yardımcı olacak kinesiobantlama tekniği uygulanıyor. Ayrıca bu hastaların deformiteyi geliştirmeyecek ayakkabı kullanımına dikkat etmelerini öneriyoruz. Deformitenin belirli bir seviyenin üzerine çıktığı görülen hastalarda ise son seçenek olarak cerrahi öneriliyor.
Çekiç Parmak Deformitesi
Hatalı ayakkabı kullanımından kaynaklanan bir başka sorun da çekiç parmak deformitesi. Bu rahatsızlık en sık küçük parmağın diğer parmaktan biraz daha uzun olması nedeniyle ortaya çıkıyor. Ayakkabıların küçük parmağa denk gelen bölümü dar olduğu için parmak kıvrılıyor. Sürekli aynı pozisyonda kalan parmakta deformite oluşuyor. Tedavisinde parmak uzunluğundan kaynaklanan deformitelerde, uzun olan kısmın düz durması için bantlama yapılıyor. Eğer ayakkabı bu şekilde giyilirse yumuşak olan deformitenin ilerlemesi önlenebiliyor. Ancak ilerlemiş vakalarda cerrahi uygulanıyor.
Ayak Bileği Bağ Yaralanmaları
Gençlerde daha çok sportif etkinliklerin neden olduğu bu rahatsızlık, orta yaş ve üzerinde ise günlük yaşamda karşılaşılan düşme, burkulma gibi kazalar sonucu ortaya çıkabiliyor. En sık belirtileri ayaktaki travmaya bağlı ağrı ve şişlik. Erken dönemde ödem varsa ayağın kalp seviyesinin üzerinde tutulması, iki-üç saatte bir 20 dakika buz uygulaması gerekiyor. Ayrıca hastanın ayağının üzerine basmaması için bir ayak bilekliği veya bandaj uygulaması yapılıyor. Ortalama 1-2 hafta sonra şikayetler geçtikten sonra hasta ağrıyı tolere ediyorsa rehabilitasyon programına başlanır amaç buradaki kasları kuvvetlendirip bir sonraki travmaya karşı korumak ve önlem almaktır.
Üç Adımda Ayak Sağlığınızı Koruyun!
- Ayaklarınızın tüm vücudunuzu taşıdığını unutmayarak kilo kontrolüne özen gösterin.
- Ayakkabı seçimi yaparken, ayak sağlığınızı ön planda tutun. Ayakkabılarınızı sık sık değiştirin.
- Haftada üç kez, 30-60 dakika egzersiz yaparak ayak ve ayak bileğinizi güçlendirin.