Tırnak yeme davranışı çocuğun kendi kendine ya da gözlemleyerek oluşturduğu bir çeşit kendini rahatlatma davranışıdır. Değişiklik gösterse de genelde 2-3 yaş civarında bu davranış sorunu ortaya çıkmaya başladığı bilinmektedir. Tırnak yeme davranışı bir semptomdur yani işin görünen kısmıdır. Öncelikli amacımız bir an önce çocuğun tırnak yeme alışkanlığını bırakması olmamalıdır. Çünkü bu davranışın altında yatan sebep keşfedilmeden davranış söndürüldüğünde, tırnak yeme davranışı bitse de başka davranış sorunları kendini gösterebilmektedir. Örneğin saç yolma, alt ıslatma gibi.
Tırnak Yeme Davranışının Sebepleri
Çocukların tırnak yeme davranışının altında yatan sebep değişkenlik gösterebilmektedir. Bazı çocuklar bebeklikten çocukluğa geçişte bilinmeyen dünyayı ve nesneleri keşfederken zaman zaman onları rahatlatan, güven veren bir nesneye ihtiyaç duyabilmektedirler. Bu bazen peluş bir oyuncak olurken bazen de yenilen tırnak olabilmektedir. Çocuğun çevresinde tırnak yiyen biri varsa bu davranışı model alarak da içselleştirmiş olabilir.
Çocuğun aile içinde ya da okulda baskıcı bir tutuma maruz kalması, ailenin yetersiz ilgi ve sevgisi, çocuğun sürekli azarlanarak eleştirilmesi gibi birebir maruz kaldığı durumlar da tırnak yeme davranışının ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Çocuğun birebir maruz kalmadığı durumlarda, çocuğun çevresindeki olumsuzluklardan da kaynaklanabilmektedir. Anne babanın geçimsizlikleri, sık sık tartışmaları, anne baba ayrılığı, sevilen birinin kaybı gibi sorunlar da bu davranışın ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
Okul dönemindeki çocuklarda özgüven eksikliği, cezalandırılma korkusu, başarısızlık korkusu, okul ve öğretmen kaynaklı farklı sorunlar, arkadaşlarla yaşanan iletişim ve ilişki sorunları, dikkat eksikliği veya öğrenme güçlüğü gibi problemlerin varlığı nedeniyle eğitimde yaşanan güçlükler tırnak yemenin nedenleri arasında olabilmektedir.
Ebeveynlere Tavsiyeler
Burada önemli olan nokta çocuğunuz ne zamandır tırnak yeme davranışı gösterdiğini bilmektir. Bu süreçte rutinlerinizde bir değişiklik olmuş olabilir mi? Mesela okula başlama, bakıcı değiştirme, yeni kardeşe uyum gibi. Daha önce de bahsedildiği gibi sebebi bilinmeyen davranışı söndürmek kalıcı çözüm oluşturmayabilir. Diğer bir önemli nokta ise çocuğunuza çok belli etmeden ne zamanlarda tırnak yeme davranışı sergilediğini gözlemlemek. Mesela kaygılandığında mı, streslendiğinde mi, televizyon karşısında eli boş olduğunda mı, korktuğunda mı bu davranışı sergiliyor? Çocuğu korku ve kaygı yaratacak durumlardan uzak tutmak ve tırnak yemesine neden olan olaylar gözlemlenerek bu durumları olabildiğince ortadan kaldırmaya çalışmak bu sorunun çözüm yolları arasındadır.
Ebeveynlerin bu süreçte yaptığı hatalardan biri “yapma, etme, bırak o elini, bebek gibi davranma” gibi sert, suçlayıcı ve etiketleyici hatırlatmalarda bulunmalarıdır. Oysa bunu yaptığınızda çocuk için yasak olan iyice cazip hale gelmiş olabiliyor. Kendini suçlu, başarısız hisseden çocuk dikkatini tırnak yeme üzerinde yoğunlaştırabilmektedir.
Sıkça yapılan bir diğer hata ise acı oje kullanılmasıdır. Acı oje çocuk için cezalandırıcı ve etiketleyici bir uyarıcı olabilmektedir. Tırnak yeme davranışı çocuk için bazen farkında olmadan yapılan bir davranıştır. Acı oje ile çocuğun farkında olmadığı bu durumu fark etmesine ve daha fazla tekrarlamasına sebebiyet verebilmek mümkün olmaktadır.
Bu dönemde çocuğunuzla şefkat dolu konuşmalar yapabilirsiniz. Mesela “bu eller çok değerli, çok kıymetli gel bakım yapalım, tırnakların uzadığında üzerlerine sticker yapıştıralım” gibi. Eğer tırnak yeme davranışını çok sık yaptığını gözlemliyorsanız onun dikkatini başka şeylere yönlendirebilirsiniz.
Korku ve gerilim filmlerinin, şiddet içeren videoların çocuğa izlettirilmesi çocukta gerginlik, huzursuzluk ve endişe yaratacak, bu da tırnak yeme olarak geri dönebilecektir. Bu konuda titiz davranarak çocuğunuzun bu tür videolara maruz kalmasının önüne geçebilirsiniz.
Ebeveyn olarak asli göreviniz çocuğun duygu ve düşüncelerini rahatça ifade edebilmesine fırsat vermenizdir. Konuşarak ya da oyun oynayarak, resim çizerek onun iletişim kanalına girmeniz faydalı olabilir.
Tüm bunlara rağmen çocuğunuz halen tırnak yiyorsa bir uzman desteği alınması faydalı olacaktır.
Kaynakça
DURSUN, A. (2010). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Davranış Problemleriyle Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İzmir.
Minibaş, J. Çocuklarda Tırnak Yeme. Yaşadıkça Eğitim Dergisi.
Özçelik, İ. Tırnak Yeme Alışkanlığı.
